Nou, het gaat over spelling en mensen zijn weer eens helemaal over de zeik. De University of Hull heeft aangekondigd studenten niet meer af te rekenen op spelling, grammatica en interpunctie en (surprise!) dat viel niet bij iedereen in goede aarde (zie hier, hier of hier bijvoorbeeld). Ik durf het bijna niet te zeggen – jawel hoor -, maar ik vind het helemaal niet zo heel gek?
Als ik het goed begrijp, is de redenatie van de Britse universiteit als volgt: als we studenten afrekenen op taalfouten, benadelen we hen met een andere thuis- of schoolachtergrond. ‘Andere’ is in dit geval alles wat niet homogeen, Noord-Europees, wit, mannelijk en elitair is. Of – en dit heeft vaak met elkaar te maken – iedereen bij wie ‘correct taalgebruik’ niet met de paplepel is ingegoten. Als je deze studenten niet wilt benadelen, moet je ze dus niet afrekenen op hun taalfouten.
De golf van verontwaardiging die volgde op het nieuwsbericht, was natuurlijk geen verrassing. Kom je aan de spelling, kom je aan de mensen. Het kan natuurlijk niet dat we zelf ons helemaal te pletter werken om al die onmogelijke regels min of meer te kennen en dat anderen gewoon wegkomen met een fonetisch gokje. Bovendien: een tekst moet toch gewoon begrijpelijk zijn?! Daarvoor moet je goed kunnen schrijven.
Het ligt er wel een beetje aan wat je ‘goed’ noemt natuurlijk. Je hebt ‘goed’ in de betekenis van foutloos en ‘goed’ in de betekenis van ‘begrijpelijk’. Een dt-fout of ‘hun’ in plaats van ‘hen’, is niet ‘correct’, maar levert over het algemeen geen interpretatieproblemen op. Geklooi met aanhalingstekens en onnavolgbare grammaticale constructies daarentegen staan het overbrengen van ideeën in de weg.
Op een universiteit zou het moeten draaien om het niveau van academisch denken en doen. Wie een onderzoek doet, moet kunnen uitleggen wat ie precies gedaan heeft, en wie een essay schrijft, moet de lezer mee kunnen nemen in de redenaties. Daarvoor is het cruciaal dat je helder kunt schrijven, of dat leert. Maar daarvoor is het niet cruciaal dat je je houdt aan de regels van de Groene Boekjes, Schrijfwijzers en Stijlgidsen. Die zijn heus niet totaal nutteloos, maar toch ook zeker niet zo belangrijk als sommigen doen dat ze zijn.
De mensen die op Twitter verontwaardigd spreken van ‘lagere eisen’ en ‘de tirannie van lage verwachtingen’ hechten volgens mij veel te veel waarde aan die spelling, grammatica en interpunctie. Ja, niveau is belangrijk, maar nee, het kennen van de regeltjes is daar niet noodzakelijk voor. Als je dat wel als harde eis stelt, loop je het risico bepaalde groepen uit te sluiten: zij die het inhoudelijke niveau wel hebben, maar nog minder bekend zijn met de heersende normen. Ik zeg ‘nog’, want wie de kans krijgt verder te studeren, meer te lezen en meer te schrijven, zal die normen heus wel leren kennen.
Nu moet ik eerlijk zeggen dat ik niet precies weet hoe de University of Hull dit gaat aanpakken, en of ze inderdaad dit onderscheid tussen ‘begrijpelijk formuleren’ en ‘correct spellen’ maakt. Het gaat me ook niet om het verdedigen van deze universiteit, want misschien is het wel gewoon een heel dom idee en vergaat daarna de wereld. Het is meer dat ik in de loop der jaren een onredelijke hekel heb ontwikkeld aan mensen die denken dat spelling taal ís. En dat regeltjes inhoud is. En het speelt vast ook mee dat ik op de universiteit regelmatig de kritiek kreeg dat de toon van mijn essays te ‘journalistiek’ was (wat dat dan ook wezen moge!@#$!).
In het tijdschrift Onze Taal merkt communicatietrainer Martijn Jacobs op dat mensen vaak onnodig ingewikkeld schrijven, vooral als ze net afgestudeerd zijn. En uit een onderzoek van Columbia University blijkt dat academici van meer gerenommeerde universiteiten minder complex schrijven en minder jargon gebruiken dan hun collega’s van minder hoog aangeschreven universiteiten. Briljant. Misschien werkt het ook wel andersom; dat het niveau omhoog gaat als je de obsessie met ‘correct’ taalgebruik loslaat.
